Highlights
ลักษณ์ 6 นักปุจฉา เป็นลักษณ์ที่วิเคราะห์สถานการณ์อย่างรอบด้านเพื่อหาทางรับมือกับความไม่แน่นอนที่จะเกิดขึ้น พวกเขาตอบสนองต่อความกลัวด้วยการสู้หรือหนี ต้องการอยู่ภายใต้ผู้ปกครองที่ดี แต่หากเขาอยู่ภายใต้ผู้ปกครองที่ไม่ดี น่าสงสัย เขาก็พร้อมที่จะต่อต้านผู้ปกครองที่ไม่ดีเหล่านั้น
ลักษณะที่โดดเด่นของลักษณ์ 6 คือ ความสงสัยที่มีต่อสิ่งต่างๆ พวกเขามักจะมีความลังเลสงสัย ความคิดกังวล กับสิ่งที่เกิดขึ้นรอบตัว ซึ่งความสงสัยที่พวกเขามีจะสะท้อนถึงความมั่นคง ปลอดภัย หรือความไว้วางใจในชีวิตที่พวกเขาโหยหามาตลอด
ในที่ทำงานคนลักษณ์ 6 เป็นคนที่รอบคอบ วิเคราะห์ข้อดี ข้อเสีย และผลกระทบจากการตัดสินใจอย่างรอบด้าน พวกเขาปฏิบัติตามกฎระเบียบอย่างเคร่งครัด และจริงจังกับงานที่ตัวเองได้รับมอบหมายมาก
ลักษณ์ 6 (Enneagram Type 6) นักปุจฉา เป็นลักษณ์ที่มีคำถามและสงสัยในเรื่องที่เกี่ยวกับความปลอดภัย ความไว้วางใจ ความมั่นคง พวกเขามักจะชอบคิดถึงสถานการณ์ที่เลวร้ายเพื่อให้ตัวเองสามารถเตรียมตัวรับมือกับสถานการณ์เหล่านั้นได้ มักจะตั้งคำถามกับผู้มีอำนาจ แต่ในขณะเดียวกันก็จงรักภักดีกับคนที่ไว้ใจ
เนื้อหาในบทความ
โครงสร้างบุคลิกภาพ และลักษณะนิสัยของลักษณ์ 6
ลักษณ์ 6 (Enneagram Type 6) คือ ลักษณ์ที่อยู่ในฐานคิดหรือศูนย์หัว ซึ่งมีความกลัวเป็นพื้นฐานของอารมณ์ โดยลักษณ์ 6 มักจะรู้สึกว่าโลกนี้เป็นสถานที่ที่ไม่ปลอดภัยและอันตราย ทำให้พวกเขาคิดจินตนาการถึงปัญหาที่มีอยู่แล้ว หรือเรื่องที่เลวร้ายที่อาจสามารถเกิดขึ้นได้ เพื่อที่จะได้หาทางวิธีรับมือกับมันได้อย่างทันท่วงที
สิ่งเหล่านี้เองที่ทำให้คนลักษณ์ 6 มองหาความปลอดภัยและมั่นคงอยู่ตลอดเวลา ไม่ว่าสิ่งเหล่านี้จะเป็นเรื่องทางกายภาพ สภาวะอารมณ์ หรือความสัมพันธ์ คนลักษณ์ 6 มักจะหาวิธีรับมือกับกับเรื่องเหล่านั้นด้วยการสู้หรือหนี
หากคนลักษณ์ 6 สามารถจัดการกับความกลัวที่มีได้เขามักจะตัดสินใจลงมือทำสิ่งต่างๆ เพื่อกำจัดความกลัวออกไป จนอาจทำให้ดูเหมือนเป็นคนที่ก้าวร้าวไม่กลัวอะไร แต่หากคนลักษณ์ 6 ไม่สามารถจัดการกับสิ่งที่ทำให้เขากลัวได้ เขามักจะใช้วิธีการหนีออกไปจากสถานการณ์นั้น หรือคิดกลยุทธ์เพื่อที่จะป้องกันปัญหาเหล่านั้น
จากโครงสร้างบุคลิกภาพนี้เองที่ทำให้คนลักษณ์ 6 เป็นคนที่มักมีคำถามกับสิ่งที่อยู่รอบตัว ไม่ค่อยไว้ใจอะไรง่ายๆ จนทำให้เกิดความซับซ้อนทางความคิดและการแสดงออกค่อนข้างมาก
จุดแข็งของคนลักษณ์ 6 คือ ความสามารถในการคิดวิเคราะห์ ความเข้าใจคนอื่น ความระมัดระวังรอบคอบ พวกเขามักจะวิเคราะห์สิ่งต่างๆ อย่างถี่ถ้วนอยู่เสมอ นอกจากนั้นเขายังรู้แรงจูงใจของผู้คนได้เป็นอย่างดี
จุดอ่อนของคนลักษณ์ 6 คือ ความกังวล หวาดระแวง ซึ่งคนลักษณ์ 6 มักจะรู้สึกหวาดระแวงไปกับทุกเรื่อง จนอาจทำให้เกิดความเครียดอยู่เป็นประจำ หรือเกิดความวิตกกังวลจนอยู่ในสภาวะที่ตัดสินใจไม่ได้ ย้ำคิดย้ำทำกับการตัดสินใจ และไม่ชอบการเปลี่ยนแปลง
ลักษณะเด่นของลักษณ์ 6
ลักษณะที่โดดเด่นของคนลักษณ์ 6 คือ ความช่างสงสัย ความหวาดกลัว คนลักษณ์ 6 มักจะมีความสงสัยในทุกเรื่องที่เขาพบโดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับความมั่นคงปลอดภัยของตัวเอง พวกเขาอาจมีคำถามเกิดขึ้นเสมอและจินตนาการถึงเหตุการณ์ที่เลวร้ายที่สุดที่เป็นไปได้เพื่อหาทางรับมือกับมัน นอกจากนั้นลักษณะเด่นของคนลักษณ์ 6 คือ
การคิดในแง่ตรงข้าม (contrarian thinking) คนลักษณ์ 6 มักจะคิดในแง่ตรงข้ามกับคนส่วนใหญ่ ตั้งคำถามในมุมกลับ มองเห็นปัญหาในสิ่งที่ดี มีความคิดที่แตกต่างจากเสียงส่วนใหญ่อยู่เสมอ ซึ่งกระบวนการคิดนี้เกิดขึ้นจากความกลัวของพวกเขาที่จะยอมรับความคิดเห็นของคนอื่นในทันที เป็นกระบวนการที่เขาใช้เพื่อไม่ให้ตัวเองเชื่อใจใครง่ายเกินไป
ความสับสน (ambivalence) คนลักษณ์ 6 มีความสงสัยอยู่เสมอ เขาสงสัยทุกอย่างรอบตัวและรวมไปถึงตัวเองด้วย ซึ่งความสงสัยเหล่านี้มักจะนำพาไปสู่ความสับสน เพราะไม่ว่าจะมีข้อมูลอะไร หรือรับรู้อะไร เขาก็มักมีความสงสัยในสิ่งเหล่านั้น
ความตื่นตระหนก กังวล (hypervigilance) คนลักษณ์ 6 มีความตื่นตระหนก กังวลอยู่เสมอ พวกเขาทำตัวเองให้พร้อมรับมือกับสถานการณ์ที่เลวร้าย โดยการหาข้อมูล คิดกลยุทธ์ หรือมองหาอำนาจ ซึ่งทุกสิ่งทุกอย่างเป็นวิธีการในการรับมือความตื่นตระหนักกังวลของเขา นอกจากนั้นเขายังมองหาสิ่งที่จะเป็นสัญญาณของปัญหาอยู่เสมอเพื่อหาทางที่จะรับมือกับมันได้อย่างทันท่วงที
สิ่งหลีกเลี่ยง (Avoidance) ของลักษณ์ 6
ในนพลักษณ์ (Enneagram) แต่ละลักษณ์จะมีสิ่งที่ตัวเองหลีกเลี่ยง ซึ่งคนในลักษณ์นั้นมักจะพยายามทำทุกวิถีทางเพื่อหลีกเลี่ยงสิ่งเหล่านั้น โดยอาจเกิดขึ้นอย่างรู้ตัวหรือไม่รู้ตัวก็ได้ ซึ่งสิ่งหลีกเลี่ยง (avoidance) ของลักษณ์ 6 คือ ความไม่มั่นคง
ความไม่มั่นคง (insecurity) คือ ความไม่แน่นอน ความเปลี่ยนแปลง สิ่งที่คาดการณ์ไม่ได้ ความไม่ปลอดภัยทางกายภาพ สภาพจิตใจ และความสัมพันธ์ ความไม่มั่นคงซึ่งเป็นสิ่งหลีกเลี่ยงของลักษณ์ 6 สามารถปรากฏได้อยู่ทุกที่และในทุกสิ่ง ซึ่งแท้จริงความไม่มั่นคงนี้มักจะเป็นสิ่งที่พวกเขาสร้างขึ้นมาจากความคิด ความลังเลสงสัยของตัวเอง
กลไกป้องกันตัวเอง (Defense Mechanism) ของลักษณ์ 6
เมื่อคนในลักษณ์ 6 กำลังจะต้องเผชิญหน้ากับสิ่งหลีกเลี่ยง พวกเขาจะใช้กลไกบางอย่างเพื่อป้องกันตัวเองจากสถานการณ์นั้น สำหรับคนในลักษณ์ 6 กลไกการป้องกันตัวเอง (defense mechanism) คือ การโยนใส่
การโยนใส่ (projection) คือ การนำสิ่งที่เกิดขึ้นจากตัวเองไปโยนใส่สิ่งรอบตัว โดยมากสิ่งที่เกิดขึ้นนั้นมักจะเป็นความคิดหรืออารมณ์ความรู้สึก
ยกตัวอย่างเช่นคนลักษณ์ 6 เมื่อเกิดความรู้สึกกลัวขึ้นมาจากภายในตัวเอง เขามักจะโยนความกลัวนี้ออกไปให้เป็นสิ่งภายนอก และบอกว่าสิ่งภายนอกนั้นอันตราย ไม่ปลอดภัย โดยเขาอาจนึกภาพอย่างสมจริงว่าสิ่งเหล่านั้นจะทำอันตรายให้กับเขาได้อย่างไรบ้าง วิธีการทำให้ตัวเองได้พบกับสิ่งที่ตัวเองไม่ต้องการโดยคิดว่าสิ่งเหล่านั้นมีสาเหตุจากภายนอก เป็นวิธีการที่เขาใช้ในการป้องกันตัวเอง
กิเลส (Emotional Passion) ของลักษณ์ 6
กิเลส (emotional passion) ในนพลักษณ์เป็นแรงขับเคลื่อนภายในที่จะส่งผลต่อลักษณ์นั้น และส่งอิทธิพลให้เราทำสิ่งต่างๆ ซึ่งกิเลสของลักษณ์ 6 คือ ความกลัว
ความกลัว (fear) ซึ่งเป็นกิเลสของลักษณ์ 6 คือ อารมณ์พื้นฐานของมนุษย์ และอาจแสดงออกมาในรูปแบบอื่นได้ด้วยเช่นความวิตกกังวล ความย้ำคิดย้ำทำ หรือความสงสัย ซึ่งสิ่งเหล่านี้ล้วนมีรากมาจากความกลัวทั้งสิ้น
ความกลัวของคนลักษณ์ 6 จะแตกต่างกับความกลัวที่มนุษย์ทุกคนมีตรงที่พวกเขาจะถูกกระตุ้นและขับเคลื่อนด้วยความกลัวเป็นหลัก นอกจากนั้นคนลักษณ์ 6 บางคนอาจไม่สังเกตเห็นความกลัวของตัวเอง หรือเข้าไปกำจัดสิ่งที่ทำให้ตนเองเกิดความกลัวขึ้นทันทีเพื่อกำจัดความกลัวเหล่านั้น
ลักษณ์ย่อย (Subtype) ของลักษณ์ 6
ลักษณ์ย่อย (subtype) คือ รูปแบบของบุคลิกภาพที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละลักษณ์ ซึ่งจะมีอยู่ทั้งหมด 3 รูปแบบด้วยกันตามความสนใจและสภาพแวดล้อม โดยลักษณ์ย่อยของนพลักษณ์จะทำให้คนลักษณ์ต่างๆ มีลักษณะนิสัย แสดงออก และบุคลิกภาพแตกต่างออกไป
ลักษณ์ 6 แบบผดุงตน (Self-preservation, 6 sp)
ลักษณ์ 6 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบผดุงตน (self-preservation, 6 sp) แสดงออกความกลัวผ่านการอยู่รอดในชีวิตและความสัมพันธ์ ทำให้พวกเขาหาเพื่อนหรือกลุ่มคนที่จะมาเป็นพรรคพวกเพื่อที่จะมาสร้างความมั่นคงปลอดภัยให้พวกเขา ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น พวกเขาต้องการคนที่คอยสนับสนุนเขามาก พวกเขารู้สึกไม่เชื่อใจตัวเองมากพอที่จะทำอะไรและรู้สึกโดดเดี่ยวเมื่อไม่มีใครมาสนับสนุนจากภายนอก
ลักษณ์ 6 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบผดุงตน (self-preservation, 6 sp) จึงมักจะแสดงออกถึงความเป็นมิตรกับคนรอบตัวไม่ว่าจะเป็นครอบครัว เพื่อนร่วมงาน หรือคนรู้จัก พวกเขาต้องการรู้สึกปลอดภัยในที่ที่ไม่มีศัตรู หรือคนที่ไม่ชอบเขา จนหลายครั้งที่พวกเขามักจะเลือกทำตามสิ่งที่คนอื่นต้องการมากกว่าสิ่งที่ตนเองสนใจจริงๆ
ลักษณ์ 6 แบบความสัมพันธ์ (One-to-one/sexual/1-1, 6 sx)
ลักษณ์ 6 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบความสัมพันธ์ (one-to-one/sexual/1-1, 6 sx) มักจะมีปฏิกิริยาต่อความกลัวด้วยการกำจัดความกลัวเหล่านั้น พวกเขามักจะคาดการณ์สถานการณ์ที่มีโอกาสจะถูกโจมตีและหาทางตอบโต้การโจมตีเหล่านั้นด้วยวิธีการต่างๆ ซึ่งอาจเป็นวิธีที่รุนแรงเพื่อที่จะกำจัดสิ่งที่ทำให้ตัวเองกลัวหรือเป็นอันตรายออกไปได้
ลักษณ์ 6 แบบความสัมพันธ์ (one-to-one/sexual/1-1, 6 sx) มักจะใช้ความแข็งแกร่งทางด้านร่างกาย ความดูดี หรือความสวยงาม เพื่อที่จะปกป้องตัวเองจากสิ่งที่เป็นอันตราย พวกเขาอาจไม่รับรู้ถึงความกลัวของตัวเองเพราะมีความคิดเกี่ยวกับการตอบโต้ กำจัดสิ่งที่อันตรายออกไปทันที พวกเขาคิดว่าทุกคนอาจกลายเป็นศัตรูได้ทุกเมื่อและทำตัวเองให้พร้อมที่จะโต้ตอบสถานการณ์เหล่านั้นจนอาจดูเหมือนเป็นคนที่ไม่กลัวอะไร
ลักษณ์ 6 แบบสังคม (Social, 6 so)
ลักษณ์ 6 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบสังคม (social, 6 so) แสดงออกความกลัวของตัวเองผ่านการทำตามเหตุผล หลักการ หรืออุดมคติบางอย่าง พวกเขามักจะต้องการทำตามสิ่งที่ถูกต้องตามคำสั่งของผู้มีอำนาจหรือสิ่งที่อยู่เหนือกว่าตัวเอง แต่ในขณะเดียวกันพวกเขาก็มีคำถามเกี่ยวกับการอำนาจเหล่านั้น สิ่งที่ทำให้เขารู้สึกสบายใจคือความชัดเจนในสิ่งต่างๆ และไม่มีเรื่องให้คิด กังวล ซึ่งมักจะมาจากการทำตาม กฎกติกา หรือหลักการที่มีเหตุผล
ลักษณ์ 6 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบสังคม (social, 6 so) มักจะชอบทำสิ่งต่างๆ ให้ถูกต้องทั้งหมด พวกเขาชอบความแม่นยำ ระบบ และความมีประสิทธิภาพ ทำให้เป็นคนที่ทำตามกฎกติกาเป็นอย่างมาก พร้อมที่จะทำตามหน้าที่ งานที่ได้รับมอบหมาย และรับผิดชอบต่องานเหล่านั้น
สภาวะปีก (Wing) ของลักษณ์ 6
สภาวะปีก (wing) ที่ลักษณ์ 6 มีคือ ปีกลักษณ์ 5 และปีกลักษณ์ 7 ซึ่งคนลักษณ์ 6 บางคนอาจไม่พบสภาวะปีกอยู่ก็ได้เช่นกัน โดยสภาวะปีกจะทำให้พวกเขามีการแสดงออกที่แตกต่างกันออกไป
ลักษณ์ 6 ปีก 5 (6w5)
ลักษณ์ 6 ปีก 5 (6w5) เป็นลักษณ์ 6 ที่มักจะเก็บตัวมากกว่าคนอื่น พวกเขาชอบอยู่คนเดียว มีความสงสัยในองค์ความรู้ ข้อมูล หลักการ จนทำให้เขาดูเหมือนเป็นนักปราชญ์ที่มักจะตั้งคำถามให้ผู้คนได้แง่คิด มีคำถามกับหลักการ กฎกติกาอยู่เสมอ
ลักษณ์ 6 ปีก 7 (6w7)
ลักษณ์ 6 ปีก 7 (6w7) เป็นลักษณ์ 6 ที่ชอบเข้าสังคม ชอบอยู่กับผู้คน เอาใจคนอื่นเก่ง มักจะใช้ความร่าเริงของตัวเองในการผูกมิตรกับคนอื่น ซึ่งคนรอบตัวอาจไม่รับรู้ถึงความหวาดกลัวที่พวกเขามีในจิตใจได้เลยเพราะความมีชีวิตชีวาของพวกเขา
สภาวะลูกศร (Arrow Line) ของลักษณ์ 6
สภาวะลูกศร (arrow line) เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเมื่อคนในลักษณ์นั้นกำลังอยู่ในสภาวะที่มั่นคง หรือไม่มั่นคง ซึ่งจะทำให้มีพฤติกรรมและการแสดงออกเหมือนคนในลักษณ์อื่น สำหรับคนลักษณ์ 6 จะมีสภาวะลูกศรไปยังลักษณ์ 9 เมื่อมีความมั่นคง และลักษณ์ 3 เมื่อมีความไม่มั่นคง
ในสภาวะที่มั่นคง ลักษณ์ 6 มีลูกศรไปยังลักษณ์ 9 ทำให้ได้รับอิทธิพลและการแสดงออกของลักษณ์ 9 เช่น ความเป็นกันเอง ความสบายๆ ความสงบ ความกลมกลืนและโอนอ่อนไปตามสภาพแวดล้อมโดยไม่คิดกังวลหรือควบคุมสิ่งต่างๆ เป็นต้น
ในสภาวะที่ไม่มั่นคง ลักษณ์ 6 มีลูกศรไปยังลักษณ์ 3 ทำให้ได้รับอิทธิพลและการแสดงออกของลักษณ์ 3 เช่น การทำตามเป้าหมาย การปรับตัวเพื่อให้เข้ากับสภาพแวดล้อม การแสดงตามบทบาทเพื่อที่จะทำให้ตัวเองได้สิ่งที่ตนเองต้องการ เป็นต้น
คนลักษณ์ 6 ในที่ทำงาน
คนลักษณ์ 6 เป็นคนที่วิเคราะห์และตัดสินใจอย่างระมัดระวัง พวกเขามักจะมีแผนการต่างๆ เพื่อที่จะตอบโต้สถานการณ์เลวร้ายที่อาจเป็นไปได้อยู่เสมอ พวกเขามักจะทำสิ่งต่างๆ ตามหลักการที่วางไว้อย่างรอบคอบ มีความรับผิดชอบสูง และเข้าใจเพื่อนร่วมงานเป็นอย่างดี
สิ่งที่คนลักษณ์ 6 ช่วยเหลือได้ดีในที่ทำงาน คือ การวางแผนอย่างรอบคอบ คนลักษณ์ 6 สามารถหาความเป็นไปได้ในอนาคตและวางแผนเพื่อรับมือสถานการณ์เหล่านั้นได้อย่างดีที่สุด นอกจากนั้นพวกเขาเป็นคนที่มีหลักการในการทำงาน ทำให้พวกเขาสามารถทำงานที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์ ข้อมูล หรือทฤษฎีได้เป็นอย่างดี
ปัญหาที่อาจเกิดจากคนลักษณ์ 6 ในที่ทำงาน คือ ความไม่ไว้วางใจ พวกเขาอาจไม่สามารถไว้วางใจให้เพื่อนร่วมงานหรือลูกน้องรับผิดชอบงานของตัวเอง ไม่คิดว่างานเหล่านั้นออกมาดีพอ จนทำให้เกิดปัญหาในองค์กร คนส่วนมากอาจคิดว่าเขาต้องการอำนาจ แต่แท้จริงแล้วพวกเขาต้องการความปลอดภัย
แนวทางการพัฒนาตัวเองของคนลักษณ์ 6
คนลักษณ์ 6 สามารถพัฒนาตัวเองได้ด้วยวิธีต่างๆ เหล่านี้
สังเกตเมื่อตัวเองมีความสงสัย กังวล เกี่ยวกับสิ่งที่อาจเกิดขึ้น
รู้ตัวเมื่อกำลังคิดถึงสถานการณ์ที่เลวร้าย มองโลกในแง่ร้าย มองหาสัญญาณที่ทำให้ตัวเองไม่ปลอดภัย หรือเริ่มเกิดความไม่ไว้วางใจ
ตระหนักรู้เมื่อตัวเองเริ่มคิดวิเคราะห์เกี่ยวกับสถานการณ์ ผู้คน หรือสิ่งที่เกิดขึ้น โดยเฉพาะเมื่อเกิดความคิดด้านลบ ความไม่ปลอดภัยมั่นคง
เรียนรู้ที่จะบอกสิ่งที่ตัวเองกลัวให้คนอื่นได้รับรู้
อยู่กับความรู้สึกของตัวเอง
รู้ว่าตัวเองเป็นส่วนหนึ่งของปัญหาที่เกิดขึ้น ปัญหาหรือสิ่งเลวร้ายที่เกิดขึ้นไม่ได้เกิดขึ้นจากตัวคนอื่นเพียงอย่างเดียว
แหล่งอ้างอิงและข้อมูลเพิ่มเติม
Chestnut, Beatrice. 2013. The complete Enneagram. Berkeley: She Writes Press.
Palmer, Helen. 1991. The Enneagram: Understanding Yourself and the Others In Your Life.
Wagele, Elizabeth, and Renee Baron. 1995. Are You My Type, Am I Yours? : Relationships Made Easy Through The Enneagram.
https://www.enneagraminstitute.com/
https://theenneagramatwork.com/
Urbinner เป็นพื้นที่ให้ทุกคนได้เติบโตจากการเรียนรู้ในทุกช่วงเวลาของชีวิต โดยทีมนักจัดกระบวนการจะพาคุณไปเรียนรู้ทักษะที่นำไปสู่การเข้าใจตัวเอง สร้างความสัมพันธ์ที่ดี และการตระหนักรู้ร่วมกัน เพื่อให้ทุกคนสามารถทำในสิ่งที่มีคุณค่าและความหมายสำหรับตัวเอง องค์กร และชุมชนของเราได้
