Highlights
ลักษณ์ 1 หรือผู้แสวงหาความสมบูรณ์แบบ มีนิสัยเจ้าระเบียบ ทำตามกฎกติกา ให้ความสำคัญกับศีลธรรม มักจะชอบหาข้อผิดพลาด เพื่อปรับปรุงพัฒนาทำให้สิ่งต่างๆ ดีขึ้น เข้าใกล้อุดมคติความสมบูรณ์แบบมากขึ้น
ลักษณะที่โดดเด่นของลักษณ์ 1 คือ การทำตามอุดมคติความสมบูรณ์แบบของตัวเอง ให้ความสำคัญกับศีลธรรม และมักจะวิจารณ์ตัวเองเมื่อทำผิดพลาด
ในที่ทำงานคนลักษณ์ 1 เป็นคนที่ช่วยทำให้งานอยู่ในมาตรฐาน มีความละเอียด รอบคอบ มักจะหาสิ่งที่ทำให้งานพัฒนาได้อย่างไม่หยุดยั้ง มักจะมีความรู้สึกผิดเมื่อทำงานผิดพลาดหรือได้รับคำตำหนิ
ลักษณ์ 1 (Enneagram Type 1) ผู้แสวงหาความสมบูรณ์แบบ เป็นลักษณ์ที่ต้องการความถูกต้อง มีมาตรฐานสูง ต้องการทำสิ่งต่างๆ ให้มีความสมบูรณ์แบบ มักยึดถือกฎเกณฑ์เพื่อให้เข้าใกล้อุดมคติ พวกเขามักจะคิดในใจว่าสิ่งใดเป็นสิ่งที่ควรทำและไม่ควรทำ และมีความขุ่นเคืองใจ หงุดหงิด หากสิ่งต่างๆ ไม่เป็นไปตามที่เขาคาดหวัง
เนื้อหาในบทความ
โครงสร้างบุคลิกภาพ และลักษณะนิสัยของลักษณ์ 1
ลักษณ์ 1 (Enneagram Type 1) คือ ลักษณ์ที่อยู่ในฐานกายหรือศูนย์ท้อง ซึ่งทำให้พวกเขามักจะมีความคุ้นเคยที่จะใช้ปัญญาจากสัญชาติญาณ และมีอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับความโกรธ ความขุ่นเคืองใจ ไม่ว่าจะทำอะไรก็ตาม พวกเขามักจะมีเสียงตัดสินว่าสิ่งใดเป็นสิ่งที่ควรหรือไม่ควรอยู่ตลอดเวลาเพื่อให้ตัวเองเข้าใกล้ความสมบูรณ์แบบ หรือมีการพัฒนาอยู่เสมอ
นอกจากนั้นคนลักษณ์ 1 มักจะให้ความสำคัญเกี่ยวกับกฎระเบียบ มาตรฐาน ซึ่งอาจเป็นสิ่งที่มีอยู่แล้ว เป็นสิ่งที่พวกเขาสร้างขึ้นมาเอง พวกเขาอาจยึดติดกับกฎระเบียบเหล่านั้นและถือว่าสิ่งเหล่านั้นเป็นความถูกต้อง ซึ่งคนอื่นมักจะมองว่าพวกเขาเป็นคนที่มีนิสัยจู้จี้จุกจิกมากเกินไป
จากโครงสร้างบุคลิกภาพนี้เองที่ทำให้คนลักษณ์ 1 มีลักษณะนิสัยค่อนข้างเคร่งเครียด จริงจัง มักจะวิ่งไล่ตามความสมบูรณ์แบบ กฎระเบียบ มาตรฐาน และอาจดูเหมือนเป็นคนที่มีอารมณ์หงุดหงิดขุ่นเคืองอยู่ตลอดเวลา โดยเฉพาะเมื่อตัวเองเป็นต้นเหตุของความผิดพลาด พวกเขามักจะวิจารณ์ตัวเองอย่างหนักเพื่อที่จะให้ตัวเองได้เรียนรู้และป้องกันความผิดพลาดนี้ต่อไป
จุดแข็งของคนลักษณ์ 1 คือ ความละเอียดรอบคอบในการทำสิ่งต่างๆ พวกเขาเป็นคนที่ใส่ใจรายละเอียด มีมาตรฐานสูง และรอบคอบ คนลักษณ์ 1 ต้องการทำทุกสิ่งให้ออกมาดีที่สุด มีความขยัน อดทน และรับผิดชอบต่อหน้าที่
จุดอ่อนของคนลักษณ์ 1 คือ ความอ่อนไหวต่อคำวิจารณ์ ข้อผิดพลาด พวกเขามักจะตำหนิตัวเองเมื่อเกิดความผิดพลาด นอกจากนั้นเขาอาจยึดมั่นในมาตรฐานของตัวเองจนทำให้เพื่อนร่วมงาน คนรอบข้าง รู้สึกเครียดตามไปด้วย
ลักษณะเด่นของลักษณ์ 1
ลักษณะที่โดดเด่นของคนลักษณ์ 1 คือ การเป็นคนที่มีมาตรฐานสูง ยึดมั่นในความสมบูรณ์แบบ แม้พวกเขาจะทำอะไรออกมาได้ดีมากแค่ไหน คนลักษณ์ 1 ก็ยังสามารถหาข้อปรับปรุง ข้อบกพร่องของมันอยู่เสมอ โดยลักษณะโครงสร้างทางบุคลิกภาพที่โดดเด่นของคนลักษณ์ 1 คือ
คุณธรรมและศีลธรรม (virtuousness) คนลักษณ์ 1 มักจะยึดมั่นในคุณธรรม ศีลธรรม หรือสิ่งที่ทำให้ตัวเองเป็นคนดี เป็นประชากรโลกที่ดี และต้องการทำทุกสิ่งให้ถูกต้อง เพราะลักษณ์ 1 เป็นคนที่ยึดมั่นในแบบแผนและกฎระเบียบมาก พวกเขามักจะรู้สึก หงุดหงิดหรือโกรธ เมื่อเห็นคนรอบข้างทำสิ่งที่ไม่ถูกต้อง
ความสมบูรณ์แบบ (perfectionism) คนลักษณ์ 1 เป็นคนที่แสวงหาความสมบูรณ์แบบในทุกมิติที่พวกเขาให้ความสำคัญ ทำให้เขาสามารถวิจารณ์สิ่งต่างๆ ได้เสมอ ไม่ว่าสิ่งเหล่านั้นจะดีมากแค่ไหน เพราะเขาต้องการพัฒนา ปรับปรุงให้สิ่งต่างๆ มีความสมบูรณ์แบบ ไร้ที่ติ ไม่มีข้อผิดพลาด การแสวงหาความสมบูรณ์แบบของคนลักษณ์ 1 นั้น ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในเรื่องการทำงาน แต่ยังรวมไปถึงเรื่องความสัมพันธ์ การใช้ชีวิต และเรื่องอื่นๆ ด้วย
การวิจารณ์ตนเอง (inner critic) ไม่ว่าพวกเขาจะทำอะไร คนลักษณ์ 1 มักจะมีเสียงภายในที่คอยตำหนิตัวเองอยู่เสมอว่าเขาทำอะไรไม่ดีพอ ทำอะไรได้ดียิ่งขึ้นอีก ควรจะทำอะไร นอกจากนั้นหากเขาเป็นคนที่ทำอะไรผิดพลาดเอง เสียงวิจารณ์ตัวเองของคนลักษณ์ 1 จะทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น และทำให้เขารู้สึกแย่กับตัวเองไปเป็นระยะเวลานาน
สิ่งหลีกเลี่ยง (Avoidance) ของลักษณ์ 1
ในศาสตร์ของนพลักษณ์ (Enneagram) แต่ละลักษณ์จะมีสิ่งที่ตัวเองหลีกเลี่ยง ซึ่งคนในลักษณ์นั้นมักจะพยายามทำทุกวิถีทางเพื่อหลีกเลี่ยงสิ่งเหล่านั้น โดยอาจเกิดขึ้นอย่างรู้ตัวหรือไม่รู้ตัวก็ได้ ซึ่งสิ่งหลีกเลี่ยง (avoidance) ของลักษณ์ 1 คือ ความผิดพลาด
ความผิดพลาด (error) คือ การทำผิดพลาด การทำในสิ่งที่ไม่ถูกต้อง สิ่งที่ไม่ควรจะทำ หรือทำให้เกิดข้อผิดพลาด พวกเขาจะหลีกเลี่ยงความผิดพลาดในทุกรูปแบบไม่ว่าจะเป็นความผิดพลาดในการทำงาน ความผิดพลาดจากการตัดสินใจ หรือความผิดพลาดทางศีลธรรม จริยธรรม
กลไกป้องกันตัวเอง (Defense Mechanism) ของลักษณ์ 1
เมื่อคนในลักษณ์ 1 กำลังจะต้องเผชิญหน้ากับสิ่งหลีกเลี่ยง พวกเขาจะใช้กลไกบางอย่างเพื่อป้องกันตัวเองจากสถานการณ์นั้น สำหรับคนในลักษณ์ 1 กลไกการป้องกันตัวเอง (defense mechanism) คือ การตอบสนองตรงข้าม
การตอบสนองตรงข้าม (reaction formation) คือ การไปทำในสิ่งตรงข้ามกับสิ่งที่เป็นอยู่ การแสดงออกตรงข้ามกับสิ่งที่ต้องการ สิ่งที่ควรจะทำ โดยมากสิ่งเหล่านั้นจะตรงข้ามกับความรู้สึกด้านลบของตัวเองเช่น คนลักษณ์ 1 ยิ้มให้กับคนที่เขาเกลียด หรือทำดีกับคนที่ทำให้เขาหงุดหงิด นอกจากนั้นยังตอบสนองตรงข้ามในสิ่งที่ดีด้วยเช่น สร้างความไม่พอใจคนที่เขารัก หงุดหงิดใส่คนที่เขาชอบ
กิเลส (Emotional Passion) ของลักษณ์ 1
กิเลส (emotional passion) ในนพลักษณ์เป็นแรงขับเคลื่อนภายในที่จะส่งผลต่อลักษณ์นั้น และส่งอิทธิพลให้เราทำสิ่งต่างๆ ซึ่งกิเลสของลักษณ์ 1 คือ ความโกรธ (anger)
ความโกรธ (anger) ซึ่งเป็นกิเลสของลักษณ์ 1 คือ ความโกรธที่เป็นพื้นฐานทางอารมณ์ โดยไม่จำเป็นต้องเป็นความโกรธที่แสดงออกมาอย่างรุนแรง ซึ่งคนลักษณ์ 1 มักจะแสดงออกมาในรูปแบบของความหงุดหงิด ความขุ่นใจ ความรำคาญใจ มักจะเกิดจากความรู้สึกว่าสิ่งต่างๆ ไม่เป็นไปในแบบที่มันควรจะเป็น สิ่งต่างๆ มีข้อตำหนิ มีความผิดพลาด พวกเขามักจะมีความขุ่นใจอยู่ตลอดเวลา และถูกขับเคลื่อนด้วยความขุ่นใจนี้
ลักษณ์ย่อย (Subtype) ของลักษณ์ 1
ลักษณ์ย่อย (subtype) คือ รูปแบบของบุคลิกภาพที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละลักษณ์ ซึ่งจะมีอยู่ทั้งหมด 3 รูปแบบด้วยกันตามความสนใจและสภาพแวดล้อม โดยลักษณ์ย่อยของนพลักษณ์จะทำให้คนลักษณ์ต่างๆ มีลักษณะนิสัย แสดงออก และบุคลิกภาพแตกต่างออกไป
ลักษณ์ 1 แบบผดุงตน (Self-preservation, 1sp)
ลักษณ์ 1 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบผดุงตน (self-preservation, 1 sp) มักจะเป็นคนที่มีนิสัยอบอุ่น ใจดี สุภาพอ่อนโยน ดูสง่างาม เพราะพวกเขาเก็บกดความรู้สึกโกรธ ขุ่นใจของตัวเองไว้ และแสดงออกในรูปแบบของความอบอุ่น ใจดี หวังดี เพื่อที่จะเป็นคนที่สมบูรณ์แบบในแบบของตัวเอง
คนลักษณ์ 1 ที่มีลักษณ์ย่อยเป็นแบบผดุงตน (self-preservation, 1 sp) จะปลดปล่อยความหงุดหงิดเหล่านี้ออกมากับเรื่องต่างๆ ที่รู้สึกว่าไม่ถูกต้อง ไม่ควรเช่น การวางแผน การควบคุม ความมั่นคง โดยพวกเขาอาจไม่ได้แสดงความหงุดหงิดออกมาตรงๆ แต่อาจแสดงออกผ่านการพูดเรื่องเดิมๆ ที่พวกเขาไม่พอใจ จนทำให้คนอื่นคิดว่าเขาเป็นคนขี้กังวล กระสับกระส่าย
ลักษณ์ 1 แบบความสัมพันธ์ (One-to-one/sexual/1-1, 1 sx)
ลักษณ์ 1 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบความสัมพันธ์ (one-to-one/sexual/1-1, 1 sx) มักจะเป็นคนที่ไม่ค่อยต้องการให้ตัวเองมีความสมบูรณ์แบบ เป็นคนที่ถูกต้อง หรือดีมากนัก เพราะพลังงานเหล่านั้นมักจะถูกส่งไปยังคนอื่นที่เขาให้ความสำคัญหรือคนพิเศษของพวกเขา
ลักษณ์ 1 แบบความสัมพันธ์ (one-to-one/sexual/1-1, 1 sx) แสวงหาความสมบูรณ์แบบในตัวคนพิเศษหรือคนที่เขารู้สึกสนิท คุ้นเคย ให้ความสำคัญ จนทำให้เขาอาจดูเป็นคนที่มีนิสัยจู้จี้สำหรับคนสำคัญของพวกเขา พวกเขาต้องการทำให้คนอื่นมีการพัฒนา มีการเติบโต เรียนรู้ และนำเอาความสมบูรณ์แบบไปอยู่ในตัวคนอื่นนอกจากนั้นเขาเป็นคนที่ไม่กลัวการปะทะ ไม่เก็บกดความโกรธของตัวเอง พร้อมที่จะเป็นภูเขาไฟที่ระเบิดออกมาเมื่อมีเรื่องขัดใจ
ลักษณ์ 1 แบบสังคม (Social, 1 so)
ลักษณ์ 1 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบสังคม (social, 1 so) แสดงความสมบูรณ์แบบผ่านการทำเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับคนอื่น กลุ่มคน สังคม พวกเขามักจะต้องการแสดงออกว่าตัวเองเป็นแบบอย่างในการทำสิ่งที่ถูกต้อง สิ่งที่ควรจะเป็น หรือสิ่งที่เป็นอุดมคติของพวกเขา
ลักษณ์ 1 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบสังคม (social, 1 so) มักจะต้องการทำตามคุณค่าของสังคม แม้ว่าสิ่งเหล่านั้นขัดต่อความต้องการของตัวเองอย่างมาก จนทำให้ดูเป็นคนที่ไม่ยืดหยุ่น พวกเขามักจะเปลี่ยนแปลงความโกรธ ความหงุดหงิด ออกมาเป็นความอบอุ่นใจดี เหมือนคนลักษณ์ 1 ที่มีลักษณ์ย่อยแบบผดุงตน แม้ว่าภายในอาจรู้สึกขุ่นมัว นอกจากนั้นเขายังเป็นกลุ่มคนที่ชอบสอนคนอื่น จนอาจเป็นคนที่ดูเหมือนว่ารู้มาก เคร่งในกฎระเบียบ
สภาวะปีก (Wing) ของลักษณ์ 1
สภาวะปีก (wing) ที่ลักษณ์ 1 มีคือ ปีกลักษณ์ 2 และปีกลักษณ์ 9 ซึ่งคนลักษณ์ 1 บางคนอาจไม่พบสภาวะปีกอยู่ก็ได้เช่นกัน โดยสภาวะปีกจะทำให้พวกเขามีการแสดงออกที่แตกต่างกันออกไป
ลักษณ์ 1 ปีก 2 (1w2)
ลักษณ์ 1 ปีก 2 (1w2) เป็นลักษณ์ 1 ที่มีความอบอุ่น ใจดี ชอบผู้ช่วยเหลือคนอื่น พวกเขามักจะชอบมีปฏิสัมพันธ์กับคนอื่น อุทิศตัวให้กับคนสำคัญ และรับรู้อารมณ์ความรู้สึกได้ค่อนข้างเร็ว นอกจากนั้นพวกเขายังชอบเข้าสังคม พบปะกับคนอื่น ทำให้ลักษณ์ 1 ปีก 2 (1w2) มักจะดูเป็นอ่อนโยนอยู่เสมอในสายตาคนอื่น
ลักษณ์ 1 ปีก 9 (1w9)
ลักษณ์ 1 ปีก 9 (1w9) เป็นลักษณ์ 1 ที่มีความขัดแย้งในตัวเองค่อนข้างสูง เขาอาจดูแยกตัวออกจากสังคมหรือเพื่อนฝูง หรือทำตัวสบายๆ ได้เหมือนคนลักษณ์ 9 เนื่องจากต้องการความถูกต้องและสมบูรณ์แบบ แต่ในขณะเดียวกันเขาก็ต้องการหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง ต้องการมีความกลมกลืน พวกเขาจะมีพื้นที่สำหรับแสวงหาความสมบูรณ์เมื่อพวกเขาอยู่คนเดียวหรือเมื่อได้ทำลงมือทำตามความคิดของตัวเอง
สภาวะลูกศร (Arrow Line) ของลักษณ์ 1
สภาวะลูกศร (arrow line) เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเมื่อคนในลักษณ์นั้นกำลังอยู่ในสภาวะที่มั่นคง หรือไม่มั่นคง ซึ่งจะทำให้มีพฤติกรรมและการแสดงออกเหมือนคนในลักษณ์อื่น สำหรับคนลักษณ์ 1 จะมีสภาวะลูกศรไปยังลักษณ์ 7 เมื่อมีความมั่นคง และลักษณ์ 4 เมื่อมีความไม่มั่นคง
ในสภาวะที่มั่นคง ลักษณ์ 1 มีลูกศรไปยังลักษณ์ 7 ทำให้ได้รับอิทธิพลและการแสดงออกของลักษณ์ 7 เช่น ความคิดสร้างสรรค์ การทำอะไรใหม่ๆ มีความยืดหยุ่นกับตัวเอง การมองโลกในแง่ดี ร่าเริง เป็นต้น
ในสภาวะที่ไม่มั่นคง ลักษณ์ 1 มีลูกศรไปยังลักษณ์ 4 ทำให้ได้รับอิทธิพลและการแสดงออกของลักษณ์ 4 เช่น ลึกซึ้งกับสภาวะอารมณ์ อยู่กับความโศกเศร้า มีความคิดแปลกใหม่สร้างสรรค์ มองหาความพิเศษไม่เหมือนใคร เป็นต้น
คนลักษณ์ 1 ในที่ทำงาน
คนลักษณ์ 1 เป็นคนที่มีความละเอียด รอบคอบ และมีมาตรฐานที่สูง พวกเขามีความมุ่งมั่นที่จะสร้างผลงานที่มีความเป็นเลิศ และหาทางพัฒนาปรับปรุงงานที่ได้รับผิดชอบอยู่เสมอ คนลักษณ์ 1 เป็นคนที่เคารพกฎระเบียบ โดยเฉพาะเมื่อพวกเขาเห็นว่ากฎระเบียบที่ต้องปฏิบัติเป็นสิ่งที่มีเหตุผล มีความสำคัญ หรือส่งผลกระทบอย่างไรต่อผลงานและเพื่อนร่วมงาน
สิ่งที่คนลักษณ์ 1 ช่วยเหลือได้ดีในที่ทำงาน คือ สร้างมาตรฐาน หาจุดอ่อนเพื่อแก้ไขและพัฒนาผลงานให้มีคุณภาพสูงขึ้นได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด พวกเขาเป็นคนที่มุ่งมั่น รับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมาย และสามารถใช้ความเป็นระเบียบรอบคอบของตัวเองไปกับการตรวจสอบงาน และช่วยทำให้ทีมเห็นข้อควรปรับปรุงของงานได้
ปัญหาที่อาจเกิดจากคนลักษณ์ 1 ในที่ทำงาน คือ ความไม่ยืดหยุ่นในกฎระเบียบที่คนลักษณ์ 1 ยึดถือไว้มากเกินไป และบรรยากาศที่เคร่งเครียดจากการแสวงหาความสมบูรณ์ นอกจากนั้นคนลักษณ์ 1 มักจะทำให้คนลักษณ์อื่นๆ รู้สึกอึดอัด ไม่อยากร่วมงานด้วย เพราะพวกเขาไม่ค่อยชื่นชมใคร หรือนำความผิดพลาดมาทบทวนซ้ำ
แนวทางการพัฒนาตัวเองของคนลักษณ์ 1
คนลักษณ์ 1 สามารถพัฒนาตัวเองได้ด้วยวิธีต่างๆ เหล่านี้
ตระหนักรู้เมื่อตัวเองกำลังวิ่งไล่ตามความสมบูรณ์แบบ ยอมรับว่าความสมบูรณ์แบบเป็นสิ่งที่เราสร้างขึ้นมาเองเพื่อตอบสนองความต้องการภายใน
เรียนรู้ที่จะปล่อยวางรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ที่ไม่สำคัญ ไม่กระทบต่อภาพรวม
ลดการวิจารณ์ ตำหนิตัวเอง เมื่อเกิดข้อผิดพลาด และให้อภัยตัวเอง
ทำความเข้าใจว่าเพื่อนร่วมงาน คนรอบข้าง ไม่ได้มีมาตรฐานชุดเดียวกับตนเอง ซึ่งไม่ได้หมายความว่ามาตรฐานที่พวกเขาเลือกจะเป็นสิ่งที่แย่ ไม่ถูกต้อง หรือไม่ควรเป็น
ผ่อนคลายความเครียด อยู่กับความรู้สึกและบรรยากาศสบายๆ โดยวางกฎระเบียบมาตรฐานไว้ข้างๆ
แหล่งอ้างอิงและข้อมูลเพิ่มเติม
Chestnut, Beatrice. 2013. The complete Enneagram. Berkeley: She Writes Press.
Palmer, Helen. 1991. The Enneagram: Understanding Yourself and the Others In Your Life.
Wagele, Elizabeth, and Renee Baron. 1995. Are You My Type, Am I Yours? : Relationships Made Easy Through The Enneagram.
https://www.enneagraminstitute.com/
https://theenneagramatwork.com/
Urbinner เป็นพื้นที่ให้ทุกคนได้เติบโตจากการเรียนรู้ในทุกช่วงเวลาของชีวิต โดยทีมนักจัดกระบวนการจะพาคุณไปเรียนรู้ทักษะที่นำไปสู่การเข้าใจตัวเอง สร้างความสัมพันธ์ที่ดี และการตระหนักรู้ร่วมกัน เพื่อให้ทุกคนสามารถทำในสิ่งที่มีคุณค่าและความหมายสำหรับตัวเอง องค์กร และชุมชนของเราได้
Comments